هدیه ولی‌زاده و پدرام رحیمی از کارشناسان صنعت بیمه در سلسله مقالات تخصصی زوایای مختلف ضرورت بیمه های مستمری را در ایران بررسی کرده اند .
بخش اول را خواندیم بخش دوم از پی می آید:
بیمه مستمری (Annuity Insurance) در بسیاری از کشورهای توسعه‌یافته، به‌عنوان یکی از ارکان اصلی نظام تأمین مالی دوران سالمندی، نقش کلیدی ایفا می‌کند.
کشورهایی مانند ژاپن و آلمان، با پیش‌بینی روند سالمند شدن جمعیت، الگوهای موفقی در طراحی، عرضه و توسعه بیمه‌های مستمری پیاده‌سازی کرده‌اند که می‌تواند الهام‌بخش برنامه‌ریزی در ایران نیز باشد.
تجربه ژاپن؛ مدیریت سالمندی با تکیه بر مستمری‌های ترکیبی
ژاپن،سومین اقتصاد برتر جهان و یکی از سالمندترین کشورهای با بیش از ۳۰٪ جمعیت بالای ۶۵ سال (آمار ۲۰۲۳) می باشد. دولت این کشور هم زمان با کاهش نرخ باروری و افزایش امید به زندگی، سیاست‌هایی برای کاهش وابستگی به نظام بازنشستگی دولتی اتخاذ کرده است.
ویژگی‌های مدل ژاپنی:
- ترکیب بیمه‌های بازنشستگی عمومی و بیمه‌های مستمری خصوصی
- تشویق مشارکت مردم در خرید بیمه‌نامه‌های عمر و مستمری از شرکت‌های خصوصی
- معافیت‌های مالیاتی برای حق بیمه‌های پرداختی
- استفاده از فناوری‌های داده‌محور در ارزیابی ریسک طول عمر
- استفاده از فناوری های جدید برای افزایش کیفیت زندگی سالمندان و بازنشستگان
- حضور فعال شرکت‌های بیمه داخلی و بین‌المللی در طراحی محصولات مشارکتی
تجربه آلمان؛ طراحی انعطاف‌پذیر و بلندمدت
در آلمان، نظام بازنشستگی سه‌لایه است:
- :قانونی یا دولتی: برای تمام شاغلان درکشور آلمان اجباری است .
- شرکتی(شغلی و توسط کارفرما انجام می شود) : بیش از60درصد مردم آلمان تحت پوشش بیمه بازنشستگی شغلی هستند.ارائه این نوع بیمه برای کارفرما اجباری نیست اما مشوق های مالیاتی و یارانه های دولت آن ها را به این کار تشویق می کند.این بیمه به روش های مختلفی (تعهد مستقیم و غیرمستقیم) ارائه می شوندو تفاوت عمده در تنظیم نقش کارفرما و کارکنان به عنوان بیمه گزار و نحوه ارائه خدمات بیمه ای می باشد.
- فردی یا خصوصی یازنشستگی خصوصی پرداختی که حقوق ماهیانه مادام العمر راعلاوه بر بیمه های دیگرتضمین می کند.
دربرخی مواردنیزمیتوان درابتدای بازنشستگی کل سرمایه رابه صورت یک جادریافت نمود. بیمه‌های مستمری فردی ریستر (Riester) توسط خانواد ها و روروپ(Rurup) دربین شاغلان مشاغل آزادبه‌طور گسترده پذیرفته شده‌اند.
ویژگی‌های مدل آلمانی:
- اعطای کمک‌هزینه‌های دولتی به بیمه‌شدگان کم‌درآمد
- طراحی بیمه‌نامه‌هایی با بازده ترکیبی (تضمینی + متغیر)
- تنوع محصولات برای گروه‌های مختلف شغلی و سنی
- فروش دیجیتالی بیمه‌نامه با کمترین بروکراسی
- شفافیت در میزان سوددهی بیمه‌نامه‌ها
مسیر بومی‌سازی؛ فرصت‌ها و نیازها در ایران
برای طراحی الگوی بومی‌شده در ایران، می‌توان نکات کلیدی زیر را مدنظر قرار داد:
- تقویت نقش بیمه‌های مکمل بازنشستگی در کنار صندوق‌های دولتی
- طراحی محصولات ساده، شفاف و قابل درک برای عموم مردم
- استفاده از ابزارهای دیجیتال برای فروش، صدور و تحلیل ریسک
- ارائه مشوق‌های مالیاتی برای حق بیمه پرداختی توسط بیمه‌شدگان
- هدف‌گیری بازارهای هدف مانند زنان خانه‌دار، مشاغل آزاد و کارگران فصلی
ایران با داشتن ساختار جوان ولی در حال سالمند شدن جمعیت، اکنون در نقطه‌ای ایستاده است که تصمیم‌های امروز، آرامش یا بحران آینده را رقم خواهد زد.
پایان قسمت دوم | ادامه دارد…
در قسمت سوم خواهیم خواند:
“طراحی بیمه‌های مستمری در ایران؛ ساختار پیشنهادی، مزایا، چالش‌ها و راهکارها“
منابع:
- سایت رسمی Riester-Rente آلمان
گزارش بیمه مرکزی – توسعه بیمه‌های زندگی در ایران-1402
- تحولات جمعیتی و نظام تأمین اجتماعی در ژاپن-مترجم: حمید گماریی انتشارات: موسسه راهبردهای بازنشستگی صبا
- مقایسه تطبیقی نظام بازنشستگی ایران با کشورهای منتخب (ژاپن، سوئد، چین)نویسندگان: ساجده زارع مرزی، فاطمه شهسواری، لیلا نیکویی، علی ادیبی‌نیا محل انتشار: دوازدهمین کنفرانس بین‌المللی پژوهش‌های مدیریت و علوم انسانی، 1402
- بررسی نظام تأمین اجتماعی کشور آلمان نویسنده: اندیشکده اقتصاد ،تحلیل ساختار نظام تأمین اجتماعی آلمان، از جمله بیمه بازنشستگی
